We zijn ontzettend veeleisend ten aanzien van de smartphone-industrie; elk jaar verwachten we een nieuwe generatie die de vorige overtreft. Maar is dat eigenlijk wel echt zo? Zijn deze "nieuwe generaties" niet gewoon kleine incrementele verbeteringen ten opzichte van de vorige? Zou het niet veel logischer zijn om deze incrementele verbeteringen als losse hardware-modules aan te bieden? Op die manier vervang je alleen het onderdeel dat vernieuwing nodig heeft, zoals een betere batterij, camera of scherm. Of natuurlijk, in het geval er iets stuk gaat, is zo'n onderdeel ook makkelijker zelf te vervangen en te recyclen.

Het klinkt logisch, maar eigenlijk doet de meerderheid in de smartphone-industrie het tegenovergestelde. Het toestel wordt zo gemaakt dat het lastig is om zelfs maar de batterij te vervangen. Erger nog, het toestel is vaak volledig dichtgelijmd. Repareren wordt op die manier lastig en duur gemaakt. Maar de smartphone-industrie wordt hier eigenlijk alleen maar voor beloond, want op die manier zullen consumenten juist sneller een nieuw toestel kopen. Ook is software-ondersteuning vaak slechts een paar jaar beschikbaar, dus zelfs als je zuinig omgaat met je toestel en niet de nieuwste snufjes nodig hebt, zit er alsnog een houdbaarheidsdatum op. Er bestaan wel open-source community updates, maar deze bevatten (vaak) niet de closed-source driver updates van bijvoorbeeld Qualcomm die beveiligingsgaten dichten. Tegenwoordig is er ook wet- en regelgeving die het recht op repareren onderstreept. Maar dit is slechts een poging om het ongewenste gedrag dat we belonen bij te sturen.

We gebruiken smartphones in principe als wegwerpapparaten. Het afval waar smartphones onder vallen heet e-waste, oftewel "electronic waste". Even wat schokkende cijfers op een rij: mondiale smartphone e-waste bevat mogelijk ongeveer 7% van al het goud in de wereld. Maar niet alleen goud, ook zeldzamere metalen zoals kobalt, wolfraam en zilver uit vaak conflictgebieden belanden op e-waste-vuilnisbelten. Omdat slechts 20% van dit e-waste wordt gerecycled, maken we het probleem met de dag alleen maar groter.

Het kan blijkbaar wel anders. Fairphone heeft een missie om de smartphone-industrie van binnenuit te veranderen. Dit doen ze door middel van eerlijke lonen en werkomstandigheden voor arbeiders (geen conflictgebieden), modulair ontwerp voor eenvoudige reparatie en recycling, langdurige software-ondersteuning en ze maken gebruik van gerecycled materiaal. Zoals altijd komt duurzaamheid wel weer met een hogere prijs. De Fairphone 4 kost bijna net zoveel als een smartphone die beter is in veel opzichten, met name op het gebied van camera en scherm. Maar die "betere" toestellen schieten weer tekort op het gebied waar Fairphone wel het verschil maakt.

We mogen ons als samenleving best wel afvragen wat nou echt belangrijk is. Is het maken van een mooiere foto onze planeet en medemens waard? Als we niet snel onze prioriteiten bijstellen, zullen deze iets mooiere foto's op den duur een bittere nasmaak krijgen. Zullen we een goede indruk maken op de volgende generaties met mooie foto's? Of zou het verstandiger zijn om onze planeet en medemens iets beter te behandelen en een betere wereld voor nu en de toekomst te creëren? Op den duur zal Fairphone natuurlijk wel verbeteren op het gebied van bijvoorbeeld de camera. Maar dit kunnen ze niet zonder onze steun. Zoals Fairphone's slogan mooi samenvat: "change is in your hands".